Parafia - lokalna wspólnota wiernych. Wizja i rzeczywistość 2014

NOTA POSTBADAWCZA

Pracownia Badawcza PPPiW zrealizowała w 2014 r. badanie socjologiczne dotyczące problematyki parafii Archidiecezji Warszawskiej. Próba badawcza składała się z 22 wylosowanych parafii należących do tej struktury kościelnej. Zakres terytorialny badania obejmował wyróżnione typy parafii z równą intensyfikacją doboru prób. Ogólna liczba respondentów uczestniczących w badaniu wyniosła N=748 osób. W celu zapewnienia wiarygodności zastosowano kontrolę ankieterską oraz walidację zbiorów danych.    

Celem samej analizy było zdobycie aktualnych danych dotyczących opisowych charakterystyk staystyczno-socjologicznych parafian. Narzędzie badawcze składało się z sześciu modułów tematycznych, tworzących omnibusowy kwestionariusz wywiadu socjologicznego typu face-to-face (technika PAPI). Spektrum analizowanych problemów obejmowało następujący zakres zagadnień: więź z parafią (moduł I), prestiż i praca duszpasterzy (moduł II), ekonomia parafii (moduł III), parafia w działaniu (moduł IV), działalność charytatywna (moduł V) oraz rodzina (moduł V).

Należy zaznaczyć, że przedmiotowa analiza wpisuje się w długoletnią tradycję badawczą dotyczącą poznawania społecznej charakterystyki parafii poprzez odniesienie jej do takich zbiorowości, jak grupa społeczna czy wspólnota. Warto dodać, że Zespół Pracowni Badawczej PPPiW nawiązuje wielokrotnie w swoich analizach do ustaleń terminologicznych oraz metodologicznych do takich twórców, jak Władysław Piwowarski, Józef Majka czy Franciszek Mirek.

Ciekawie przedstawiają się odpowiedzi respondentów dotyczące zgodności ze stwierdzeniem: „Parafia jest wspólnotą wiernych (ludem Bożym): należę do tej wspólnoty”. Znacząca większość (70% ogółu respondentów) wraziła swoją identyfikację z tak rozumianą wspólnotą wiernych, przy czym 43,3% uczyniło to w sposób zdecydowany. Przeciwne zdanie wyraził co piąty ankietowany (20,2%). Większa identyfikacja występuje wśród kobiet – 73,2% niż wśród mężczyzn – 65,7%. Ponadto więcej mężczyzn wyraziło swoje niezdecydowanie w tej kwestii.

Analiza ekonomizacji parafii również prowadzi do interesujących wniosków. Zdaniem 88,1% parafian sprawowanie i udzielanie sakramentów powinno być niezależne od złożenia ofiary (łącznie odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Według 92,8% respondentów ofiara za sakramenty powinna być dobrowolna. Z kolei ze stwierdzeniem, iż decyzja o pobieraniu ofiary za sakramenty powinna zależeć od proboszcza nie zgadza się znamienita większość badanych – 60,7% odpowiedzi negatywnych (łącznie „zdecydowanie nie” i „raczej nie”).

Ważną funkcją parafii okazuje się być duszpasterstwo skierowane na potrzeby małżeństw. O funkcjonowaniu tej inicjatywy przekonanych jest 42,4% badanych, 18,8% nic o takiej perspektywie nie wie, a 38,8% nie miało w tej kwestii zdania. Częściej o duszpasterstwie małżeństw słyszały kobiety – 59,3% niż mężczyźni – 40,7%.  

Przeprowadzona analiza wykazała, że parafia jest postrzegana przez zdecydowaną większość wiernych jako wspólnota a jednocześnie jako grupa słabo zintegrowana, w której brakuje odpowiednich więzi międzyludzkich. Stanowi to wyzwanie dla podejmowania działań, które mogą wielu osobom odnaleźć się i funkcjonować w parafii.