Kobieta w obliczu wojny - portret socjologiczny 2023
NOTA POSTBADAWCZA
Jakościową analizę badawczą zrealizowano w Centrum "Przyszłość dla Ukrainy" prowadzonym przez księży pallotynów w Ołtarzewie k. Warszawy. Badania trwały od kwietnia do lipca 2023 r. W projekcie wzięło udział 28 kobiet o zróżnicowanych charakterystykach społecznych. Wiek Ukrainek wahał się od 18 do 70 lat – cztery najmłodsze uczestniczki zadeklarowały wiek od 18 do 22 lat, dziewięć określiło się jako trzydziestolatki (przedział 30-37), sześć kobiet podało wiek czterdziestu lat (przedział 40-48), dwie wskazały 51 lat, natomiast pięć najstarszych uczestniczek badań zadeklarowało przedział wieku od 61 do 70 lat. Ponadto dwie kobiety nie podały swojego wieku w ogóle. Tym samym, prawie połowa uczestniczących w badaniu kobiet można określić jako osoby młode. Wykształcenie również okazało się odmienne (trzy kobiety zadeklarowało je jako podstawowe, dziewięć zawodowe, sześć średnie, a pozostałe dziesięć jako wyższe). Ukrainki pochodzą z następujących obwodów: charkowski (pięć), zaporoski (pięć), dniepropietrowski (cztery), chmielnicki (trzy), sumski (trzy), kijowski (dwie), oraz po jednaj z wołyńskiego, połtawskiego, tarnopolskiego, mikołajowskiego i lwowskiego. Dodatkowo jedna z kobiet nie podała informacji o swoim pochodzeniu. Stan cywilny przedstawia się następująco: siedem panien, 11 mężatek, dwie kobiety pozostające w związkach partnerskich, trzy rozwiedzione oraz pięć wdów. Kobiety deklarowały w zdecydowanej większości posiadanie potomstwa, jedynie oprócz pięciu, które zaprzeczyły temu stanowi rzeczy. Posiadanie jednego dziecka podało siedem kobiet, dwójki dzieci dziewięć kobiet, a trójki sześć kobiet. Jedna z kobiet podała, że posiada sześcioro dzieci. Posiadanie pracy zadeklarowała nieco więcej niż połowa biorących w badaniu kobiet – 15 z 28. Odwołania do wiary wyznała zdecydowana większość – 24 kobiety, dwie wyraziły przeciwne stanowisko, a kolejne dwie nie podały informacji o swoich postawach religijnych. Widać zatem, że próba jest zróżnicowana, co daje nadzieje na uzyskanie przekrojowych danych, pochodzących od kobiet wywodzących się z różnych środowisk, dodatkowo reprezentujących inne style życia i charakterystyki strukturalne.
Ostatecznie w narzędziu badawczym znalazło się osiem obszarów tematycznych, na podstawie których biorące w badaniu kobiety udzielały odpowiedzi w typie eseju. Zastosowano zatem jakościową metodologię socjologiczną, w której techniką był wywiad pośredni, natomiast narzędziem scenariusz wywiadu przeznaczony do samodzielnego wypełniania przez uczestniczki badań. Na końcu narzędzia badawczego zamieszczono wspomniany już fragment z danymi społeczno-demograficznymi, aby można było odtworzyć podstawowe charakterystyki analizowanej zbiorowości. Całość została przetłumaczona na ojczysty język kobiet, czyli ukraiński.
Konstrukcję przyszłych esejów tworzyło osiem następujących zagadnień: specyfika miejsca, adaptacja, bezpieczeństwo, religijność, emocje, problemy, strata oraz plany i marzenia, gdzie każde z nich opisywały pytania naprowadzające. Jak widać, perspektywa obszarowa była dość rozbudowana, a intencją zespołu badawczego było ukazanie pełni „nowego życia” ukraińskich kobiet, których los naznaczony został konfliktem zbrojnym. Agresja militarna wywołała emigrację, która przeistacza się w historię coraz dłuższego życia na obczyźnie, z pełnym spektrum przystosowania lub jego braku w wielu dziedzinach. Poszczególne wątki nie były w dyspozycjach (pytaniach) kierowanych do Ukrainek uszczegółowiane, gdyż to same badane decydowały o nasyceniu swoich esejów treścią, określały samodzielnie ich wymowę oraz ilość zaprezentowanych wątków narracyjnych. Badanie odznaczało się zatem wysoce niedyrektywną prośbą o podzielenie się swoimi przemyśleniami na temat swojej własnej sytuacji pobytowej w ośrodku prowadzonym przez księży pallotynów.
